معرفی سازمان
سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در سال ۱۳۵۹ با تصویب شورای انقلاب اسلامی تأسیس شد و از آغاز فعالیت تاکنون مأموریت‌های متنوعی در حوزه‌های مرتبط با توسعه علوم و فناوری کشور بر عهده داشته است. این سازمان، از یک سو، به‌عنوان نهادی پیشرو، به‌ضرورت‌های جامعه پاسخ داده و در ایجاد، توسعه و انتقال فناوری‌های موردنیاز برای حل چالش‌های کشور نقش‌آفرینی کرده است. از سوی دیگر، با طراحی فرایندها و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، هدایت و حمایت از پژوهشگران در مسیر ایده تا تولید را بر عهده داشته است.
در این راستا، بسیاری از طرح‌ها و اقدامات سازمان الهام‌بخش مراکز پژوهشی و دانشگاهی بوده و نقشی اساسی در الگوسازی و ترویج فعالیت‌های مشابه در سطح ملی ایفا کرده است. سازمان همواره با توجه به چالش‌های جامعه و کاستی‌های فناوری موجود، در تلاش بوده است تا راهکارهایی برای غلبه بر مشکلات ارائه دهد.
دستاوردها و حوزه‌های فعالیت
سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران تاکنون دانش‌های فنی متعددی را از مرحله پژوهش تا فناوری توسعه داده است. این دستاوردها شامل فناوری‌هایی در حوزه‌های مختلف ازجمله:
- هوا و فضا: ساخت ماهواره و تونل باد،
- محیط‌زیست: بازیافت ضایعات و تصفیه پساب‌های صنعتی،
- انرژی: توسعه فناوری‌های سلول‌های خورشیدی، پیل سوختی و سوخت‌های پاک،
- سلامت: طراحی تجهیزات پزشکی و تولید داروهای سنتزی و گیاهی.
در سال‌های اخیر، با توجه به معضلات جدید مانند بحران آب و ریزگردها، این حوزه‌ها نیز به اولویت‌های سازمان افزوده شده و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این زمینه‌ها در حال انجام است.
ساختار و سازمان‌دهی
پژوهش و توسعه فناوری معمولاً به همکاری تیم‌های تخصصی از رشته‌ها و گرایش‌های مختلف نیازمند است. در همین راستا، سازمان ۷ پژوهشکده با زمینه‌های تخصصی متنوع ایجاد کرده است که عبارت‌اند از:
- پژوهشکده مکانیک،
- پژوهشکده کشاورزی،
- پژوهشکده زیست‌فناوری،
- پژوهشکده فناوری‌های شیمیایی،
- پژوهشکده برق و فناوری اطلاعات،
- پژوهشکده مطالعات فناوری‌های نوین،
- پژوهشکده مواد پیشرفته و انرژی‌های نو.
این پژوهشکده‌ها با بیش از ۱۵۰ عضو هیئت‌علمی و پژوهشگر، در حوزه‌های تحقیقاتی و فناورانه فعالیت می‌کنند.
حمایت از پژوهشگران و فناوران
از لحظه‌ای که ایده‌ای در ذهن پژوهشگر شکل می‌گیرد تا زمانی که آن ایده به محصول یا فناوری تجاری تبدیل می‌شود، پژوهشگر با مراحل مختلفی روبه‌رو است. سازمان، با طراحی و اجرای فرایندهای هدفمند، شاخص‌های لازم برای دستیابی به اهداف هر مرحله را تبیین و ارزیابی می‌کند. این رویکرد پژوهشگران را قادر می‌سازد تا با شناخت دقیق‌تر اهداف و معیارها، فعالیت‌های خود را بهبود بخشند.
فعالیت‌های کلیدی سازمان در این زمینه شامل موارد زیر است:
- ارزیابی اختراعات: تسهیل ثبت نوآوری‌ها و حفاظت از حقوق معنوی پژوهشگران،
- آزمایشگاه‌ها و زیرساخت‌های فناورانه: ارائه امکانات آزمایشگاهی و پایلوت،
- تأیید نمونه‌های اولیه: اعتباربخشی به محصولات اولیه برای جذب حمایت‌های بعدی،
- پارک علم و فناوری بین‌المللی: فراهم کردن زمینه ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان،
- ارزیابی توانمندی فناورانه: رتبه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان و هدایت آن‌ها به سمت شاخص‌های تعیین‌شده،
- آزمایشگاه‌های مرجع: استانداردسازی محصولات فناورانه،
- جشنواره خوارزمی: معرفی پژوهشگران و فناوران برتر به جامعه،
- سامانه ملی کارآموزی: جایابی دانشجویان در صنایع و واحدهای فناور.
تعاملات بین‌المللی
این سازمان با برخورداری از نمایندگی در بیش از ۱۰ سازمان بین‌المللی و منطقه‌ای، یکی از نهادهای فعال در توسعه همکاری‌های علمی و پژوهشی در سطح بین‌المللی است.